İhtiyaç Türleri

İhtiyaç, beklenen ile var olan koşullar arasındaki fark olarak tanımlanabilir. Öğretim tasarımcıları, mevcut performansın beklenen performansa ulaşmadığı durumlarla ilgilenir. İhtiyacın belirlenmesinden değerlendirilmesine kadar bir süreç işlemektedir. İhtiyaç değerlendirmesi, planlanması ve düzenlenmesinde 6 ihtiyaç türü (Burton & Meril, 1991) kullanılır. Bunlar, tasarımcılara toplanacak bilgi türünü belirleme ve ihtiyaçları sınıflamada bir araç olarak yardımcı olur.

İhtiyaç (Temsili)

Normatif İhtiyaçlar: Bizden beklenenlerle yapabildiklerimiz arasındaki farktır. Hedef kitlenin performansının ulusal bir standart ile karşılaştırılmasıyla belirlenir. Hedef kitlenin performansı, var olan standarttan daha düşük olduğunda normatif ihtiyaç bulunuyor demektir. Mesela bir okuldaki öğrencilerin matematik sınavından aldıkları puanların ortalaması, ülke genelinde yapılan bir sınavdaki ortalamanın altında çıkıyorsa, o okul ulusal normun altında demektir.

Normatif İhtiyaç (Temsili)

Karşılaştırmalı İhtiyaçlar: Dış bir ölçütle karşılaştırılması yönünden normatif ihtiyaçlarla benzerlik gösterirler fakat burada söz konusu olan dış ölçüt ulusal bir normdan ziyade, aynı koşullardaki başka bir gruptur. Buna örnek olarak aynı düzeyde eğitim gören iki ayrı sınıfın matematik dersindeki başarısı verilebilir.

Hissedilen İhtiyaçlar: Bireysel bir istek ya da ihtiyaçtır. Kişide var olan beceri düzeyi ya da başarı ile kişiden beklenen beceri düzeyi ya da başarı arasındaki farkı gösterir. Örnek olarak, bir deneme sınavına giren öğrencinin eksiklerini görüp hangi konulara çalışması gerektiğini tespit etmesi verilebilir. Hissedilen ihtiyaçların bilinmesi yoluyla tasarımcılar, kişilerin bireysel ihtiyaçlarını ve geliştirmek istedikleri performans ile ilgili ihtiyaçları belirler.

İfade Edilen İhtiyaçlar: Hissedilen ihtiyacın eyleme dönüştürülmüş halidir. Bir önceki örnekten yola çıkarak, matematik dersinde çok eksiği olduğunu gören bir öğrencinin özel ders almaya başlaması; ifade edilen ihtiyaç olarak verilebilir.

Geleceğe İlişkin İhtiyaç (Temsili)

Önceden Tahmin Edilen veya Geleceğe İlişkin İhtiyaçlar: Gelecekte oluşabilecek değişikliklerin belirlenmesiyle ilgilidir. Örnek olarak, değişen yaşam koşulları ve gelişen teknolojiyle birlikte her okulda bilgisayar laboratuvarının bulunması, kara tahta yerine akıllı tahta kullanımına geçilmesi verilebilir.

Acil İhtiyaçlar: Nadiren oluşan fakat önemli sonuçlar doğuran başarısızlıklardır. Bu ihtiyaç türü, beklemediğimiz bir anda ortaya çıkan problemlerin çözülmesinde gereken başarıya sahip olup olmamamızla ilgilidir. Örnek olarak olası bir doğal afetin sebep olacağı felaketlere karşı önlemler almak, mesela depreme karşı dayanıklı binalar yapmak verilebilir.


Kaynaklar:
http://ogta.net/lesson/ihtiyac-analizi-sunum
http://ihtiyacanalizi.blogspot.com.tr/
Görseller (Sırayla):
(1) http://brakyavz.blogspot.com.tr/2015/08/yeni-dunya-duzenini-anlatan-10-karikatur.html
(2 ve 3) Yiğit Özgür