Programlama Dilleri

   Yazılımcılar tarafından belli bir yazılım kuralına göre bilgisayara verilen komutlar dizisi ve sistem yazılımı programlama dili olarak tanımlanır. Çok sayıda programlama dili mevcuttur fakat hepsinde bilgisayarın işlemlerini yönetmeye yarayan temel fonksiyonlara karşılık gelen komutlar vardır. Bu programlama dillerini 4 sınıfa ayırabiliriz:

• Makine dilleri,
• Assembly dilleri,
• Üst düzey diller,
• Uygulama üreteçleri.

1) Makine Dilleri

İkili sayılardan oluşan, en temel programlama dilidir. Makine diline çevrilmiş bir komut iki parçadan oluşur:

• Operatör: Herhangi bir komuta karşılık gelen işlemin kodudur.
• Operand: İşlenen veriyi ya da verinin adresini tutan koddur. Bazı komutlarda bulunmayabilir.

Makine diline örnek verecek olursak, aşağıda yazılmış program ekrana "Hello world" yazısını yazar.

1011101100010001 0000000110111001 0000110100000000 1011010000001110

1000101000000111 0100001111001101 0001000011100010 1111100111001101

0010000001001000 0110010101101100 0110110001101111 0010110000100000

0101011101101111 0111001001101100 0110010000100001

2) Assembly Dilleri

İnsanlar tarafından anlaşılması zor olan makine dilini,  insanlar tarafından anlaşılarak programlanması daha kolay anımsatıcı simgelerle değiştirerek düşük seviyede programlama yapabilmeyi sağlar. Bilgisayarla daha kolay etkileşim sağladığı için bu dille yazılan programlar daha hızlı çalışır. Assembly dilini makine koduna çeviren programlara assembler denir.

Assembly diliyle yazılmış soldaki program

ekranda "merhaba dunya" yazısını gösterir.

3) Üst Düzey Diller

Doğal dillere ve matematik işlemlere daha yakın programlama dilleridir. Öğrenmek, kodlamak, hata ayıklamak daha kolaydır. Bu dillerle yazılan programların makine diline çevrilmesi gerekir. Bazı diller bu işlem için derleyici kullanırlar ve tüm kod aynı zamanda makine diline çevrilir. Bazı diller ise yorumlayıcılar kullanır. Yorumlayıcılar her bir satırı makine diline çevirir, çalıştırır, sonra bir alt komuta geçer. Bazı önemli diller şunlardır:

• Fortran: Bilimsel hesaplamalar ve mühendislikte yaygın olarak kullanılır.
• Basic: Mikrobilgisayarlarda yaygın olarak kullanılır. Basit ve öğrenmesi kolay bir dildir.
• Pascal: Genel amaçlıdır. Yapısal kodlamaya olanak tanır.
• C/C++: İşletim sistemi ve uygulama yazılımı geliştirenler tarafından yaygın olarak kullanılır. Yetenekli, net ve taşınabilir bir dildir.

C dilinde yazılmış bir program örneği.

Ekrana "merhaba, dünya" yazar.

4) Uygulama Üreteçleri

Programlama dillerindeki katı kuralları ortadan kaldırarak bilgisayara ne yapması gerektiğini girdi ve çıktıları belirterek anlatan çok üst düzel dillerdir. Bunlar genellikle içinde

• Editor,
• rapor çıkarıcı,
• veri tabanı yaratıcısı,
• hata bulucuların yer aldığı paketler halinde satılır.

Sorgulama dilleri de uygulama üreticileri gibi soyut, kuralları gevşetilmiş dillerdir. Günlük konuşma dillerine benzer kurallar içerisinde sorgular yaratarak veri tabanına erişmekte kullanılırlar. Bu tür diller programlama zamanını kısaltmanın yanı sıra, ürettikleri kod genellikle alt seviye dillerde üretilen programlarla karşılaştırıldığında daha verimsizdir. Daha fazla bellek ve disk alanına gereksinim duyabilirler.